Misverstanden over republiek en monarchie

Elke discussie over monarchie versus republiek in Nederland komt op een gegeven moment bij dezelfde dooddoeners uit. Ja maar…

  • ‘Een koning is goed voor de handel’
  • ‘Liever Willem-Alexander dan Rutte’
  • ‘We hebben de Oranjes nodig als voorbeeld’
  • ‘Een koning staat boven de partijen’
  • ‘Een president kost nog veel meer geld’
  • ‘Zonder koning geen Koningsdag’
  • ‘Je verandert het systeem toch niet’

'Een koning is goed voor de handel'

Het meest gehoorde argument onder de 60% van de Nederlanders zonder sterke (principiële) mening over het onderwerp:

‘Eigenlijk klopt het niet, maar ja, ze leveren ons zoveel op. Er gaan deuren voor ze open die anders gesloten zouden blijven.’

Een claim die vaak en graag herhaald wordt door bestuurders die mee mogen op handelsmissie en bij de familie aan tafel zitten.

Onafhankelijke economen en wetenschappers zijn minder overtuigd. Uit onderzoek van universiteiten en het CPB blijkt nergens dat een koning meer handel oplevert.

‘Liever Willem-Alexander dan Rutte’

Een onverantwoordelijk en onvrij staatshoofd vergelijken met een actief politicus is niet helemaal eerlijk. Bovendien pleiten we helemaal niet voor een president met grote macht.

Veel logischer is de vergelijking met Duitsland. Dat is een buurland met ook een grotendeels ceremonieel staatshoofd.

Het is trouwens een misvatting dat een republiek per se een president nodig heeft. Zwitserland doet het bijvoorbeeld zonder.

Tot slot: Een president kun je wegstemmen of afzetten. Dat is ons bij een corrupte prins-gemaal en de vorige koning niet gelukt.

'We hebben de Oranjes nodig als voorbeeld’

Ook vaak geformuleerd als: ‘De koninklijke familie vervult een voorbeeldfunctie’ of ‘de Oranjes staan symbool voor Nederland.’

We kunnen nu natuurlijk beginnen over de vele schandalen waar de familie afgelopen jaren in verwikkeld is geraakt (kunstschatten verpatsen, belasting ontduiken, dubbele toeslagen incasseren, jachtsubsidies, huisjes melken, theekransjes met moordenaars).

Maar dat is niet de essentie van onze kritiek.

Het mooie aan Nederland is nu juist dat je hier kunt zijn wie je wilt en kunt zeggen wat je denkt. Een systeem met erfopvolging, onschendbaarheid en paleisgeheimen gaat daar recht tegen in.

‘Een koning staat boven de partijen’

In zekere zin klopt dit argument: Een koning heeft (wettelijk) meer privileges dan elke andere Nederlander. Hij is staatshoofd voor het leven, voorzitter van de Raad van State, benoemt rechters en ambtenaren, hangt met zijn portret in elke rechtszaal en zonder zijn handtekening zijn wetten niet geldig.

Maar of hij die privileges inzet voor het grotere belang, kun je nauwelijks controleren. Het koningshuis is uitgezonderd van de Wet openbaarheid bestuur (Wob). Als burger of journalist moet je er dus maar blind op vertrouwen dat de koning niet zijn eigen (financiële) belangen voorop stelt.

‘Een president kost nog veel meer geld’

Een koning of president is net zo duur als je die zelf maakt.

We hebben op dit moment het duurste koningshuis van Europa.

Met een beloning naar Duits, Iers of Fins model zijn we in ieder geval goedkoper uit. Zelfs de relatief royaal betaalde Franse president zag onlangs af van zijn pensioen (en voor dat van zijn opvolgers).

‘Zonder koning geen Koningsdag’

‘Wat bepaalt de Nederlandse identiteit?’, vroeg het Sociaal Cultureel Planbureau aan een testpanel. Het koninklijk huis belandde niet in de top 20. Koningsdag wel. En daarin zit het belangrijke verschil.

Want om samen iets te vieren, heb je geen adellijke familie nodig. Rommel op straat verkopen doe je zelf. En niemand heeft patent op de kleur oranje. Of in de woorden van Arjen Lubach:

Ik zou durven beweren dat alcohol en een dag vrij beter verbroederen dan een zwaaiende koning in een touringcar.

Arjen Lubach

Uit: Tien argumenten voor de monarchie ontkracht

'Je verandert het systeem toch niet’

Dat zeiden ze ook over het homohuwelijk.

Of over vrouwenkiesrecht.

In Australië lobbyen politieke partijen de laatste jaren al actief voor (een referendum over) de republiek. Dus waarom in Nederland niet?

Wij zetten ons met een klein team van vrijwilligers en één FTE in voor de republiek.

Met ons onderzoek naar de Kosten van het Koningshuis haalden we in 2018 alle media en de opening van het NOS-journaal.

In 2019 bleek de steun voor de monarchie onder jongeren (bron: NOS/IPSOS) enorm te zijn gedaald. Die trend zet zich voort. Inmiddels steunt nog maar de helft van de Nederlanders de monarchie.

Campagne voeren werkt, kortom.

Help ons daarbij.

Doe mee met onze campagne

Zo breng je de republiek een stapje dichterbij